खुल्दै भुटान

थिम्पु (भुटान), मंसिर २० - नोभेम्बर २४ मा राजधानी थिम्पुको चाङ्लीमिथाङ स्टेडियममा भएको किंग्स कपमा घरेलु टिमको फुटबल हेर्न भुटानी प्रधानमन्त्री छिरिङ तोब्गे सुटुक्क छिरे। खेल हेर्न प्रधानमन्त्री आएको आयोजकले मध्यान्तरको केहीअघि मात्र थाहा पाए। भुटान फुटबल महासंघका सहायक महासचिव मिन्डु दोर्जेले भने, 'प्रधानमन्त्री खेलप्रेमी छन्, थाहै नदिई हेर्न आइरहन्छन्।'
समुद्री सतहबाट २ हजार ३ सय २० मिटर उचाइमा रहेको थिम्पुमा जीवन फेरिँदै गएको देख्न सकिन्छ। अमेरिकी म्यागजिन 'विजनेस विक'ले सन् २००६ मा भुटानलाई एसियाकै सबैभन्दा खुसी भएको देशमा राखेको थियो। यो विश्व वरीयतामा आठौं थियो। यो समाचारपछि 'किङडम अफ ह्याप्पीनेस' (खुसियालीको अधिराज्य) को रूपमा भुटानको ख्याति अझ बढ्यो। मानव विकास सूचकांक मापनको आधार आर्थिक वृद्धि मात्रै नभई सन्तुष्टिलाई समेत मानिएको थियो। तर यो खुसीको पारोसँग एक लाख नेपाली मूलका शरणार्थीको दुःखलाई भने जोडिएको छैन।
१९८८ पछि सरकारी कार्यालय, स्कुल, कलेज र चाडबाडमा राष्ट्रिय पोसाक (गो र कीरा) लगाउनैपर्ने र जोङ्खा भाषा बोल्नुपर्ने नियम लागू गरिएपछि यसको विरोध गर्ने दक्षिण भुटानको चिराङबाट १ लाखभन्दा धेरै नेपालीभाषी लखेटिएका थिए। शरणार्थीका रूपमा पूर्वी नेपालमा बसेका ९० हजार ३ सय ३७ -भुटानी शरणार्थी) विभिन्न मुलुकमा पुनर्वासका लागि गइसकेका छन्। झापा-मोरङका शिविरमा अब ३५ हजारजति शरणार्थी बाँकी भएको यस
क्षेत्रमा काम गर्ने संस्थाहरूले जनाएका छन्।
ग्रस नेसनल ह्याप्पीनेस (जीएनएच) आयोगले नै भुटानमा विकासको नीति र स्रोत परिचालनका कार्यक्रम ल्याउँछ। यस्तो विधि अपनाएको भुटान विश्वकै एक्लो देश हो। अरू देशमा यो काम योजना आयोगले गर्छ। यसमा असल शासन, सामुदायिक सशक्तता, परिस्थितिजन्य विविधता र अनुकूलन, जीवनस्तर, समयको उपयोगितालाई आधार मानेर सूचकांक तयार गरिन्छ। चार वर्षअघि भएको सर्वेक्षणमा जीवनस्तरलाई १८.४ प्रतिशतले सर्वोत्तम, ६५.२ ले उत्तम, १२ ले ठीकै र ४ प्रतिशतले असन्तोषपूर्ण भनेका छन्। करिब ७ लाख ५० हजार जनसंख्या भएको भुटान दक्षिण एसियामा सबैभन्दा कम भ्रष्टाचार हुने देश पनि हो।
'यहाँ हुने ठूलो अपराध भनेको ल्यापटप र फोन चोरी हो,' पत्रकार नाम्गे जामले भनिन्। २६ वर्षे यिवाङ पिन्डारिकाले गत वर्षदेखि ट्राभल एजेन्सी खोलेर पर्यटन व्यवसाय सुरु गरेकी छन्। भुटानमा एक लाखभन्दा धेरै पर्यटक आउँछन् र यो नै उसको दोस्रो ठूलो आम्दानीको स्रोत हो। प्रत्येक पर्यटकले दैनिक २ सय (अफ सिजन) र २ सय ५० (सिजनमा) खर्च गर्नैपर्छ। सबभन्दा ठूलो कमाइचाहिँ जलविद्युत् हो। उसले १ हजार ७ सय मेगावाट विद्युत् उत्पादन गरिरहेको छ र सन् २०२० भित्र १० हजार मेगावाट उत्पादन गरेर भारतलाई बेच्ने लक्ष्य बनाएको छ। नयाँ पुस्ताका भुटानी युवाहरू पर्यटनतिर बढी आकषिर्त भएका देखिन्छन्।
राजधानी थिम्पुमा विवाह नगरी सँगै बस्ने जोडी (लिभिङ टुगेदर) लाई सामान्य मानिन्छ। २० वर्षीया रिता राई पछिल्लो आठ महिनादेखि लिभिङ टुगेदरमा छिन्। १० कक्षा पढेर छाडेकी उनी एउटा होटेलमा वेटर काम गर्छिन्। पत्रकार नाम्गे जाम पनि ८ वर्षदेखि लिभिङ टुगेदरमै छिन्। उनीहरू यसलाई सामान्य मान्छन्। लागूऔषध दुव्र्यसनी बढेपछि केही औषधि प्रतिबन्धित छन् ।





प्रकाशित मिति: २०७१ मंसिर २० ०८:२९
http://www.ekantipur.com/np/2071/8/20/full-story/399806.html

Read more ...

बक्सिङकी नयाँ प्रतिभा

कार्तिक २८ -नङजा बूढामगरलाई राम्रोसँग याद छ, बाल्यकालका चकचकीहरु । रोल्पाको कोर्चावाङ-४, घापाको घ्यु पोखरा स्कुलमा पढ्थिन् । दुई कक्षामा पढ्दाको कुरा हो- उनी दस वटा रोटी बनाइदिए मात्र स्कुल जाने जिद्दी गर्थिन् । उनलाई रोटी पकाएपछि आमाले कपाल बाटेर स्कुल पठाउँथिन् । पानीसमेत उनको झोलामा हुन्थ्यो । घरबाट २०-२५ मिनेटमै स्कुल पुगिन्थ्यो । 'तर म दिनभरिमा पनि स्कुल नै जादिन थिए,' उनले भनिन् । यी २० बर्षे युवती अहिले टेन प्लस टुमा अध्ययनरत छिन् ।

त्यसबेला नङजा काफल, मौसम, सुन्तला फल्ने सिजनमा त्यसैका बोटतिर जान्थिन् । 'रुख चढेर फल खान्थे । मकैको बोट भाँचेर उखुको स्वाद लिन्थे । मकैबारीमै रोटी खान्थे । आरामले त्यही सुत्थे,' उनी भन्छिन्, 'स्कुलमा बज्ने प्रत्येक घन्टीको आवाजको मतलव थिएन, थियो त केवल स्कुल बिदाईको जनाऊ दिने अन्तिम घन्टीको । किनभने बिदाको घन्टी बज्नेबित्तिकै म अरु विद्यार्थीभन्दा चाँडै घरपुग्न दौडिहाल्थे ।' उनलाई त्यस दौडाईको राम्रै फाइदा थियो । दिनभरि पढेकी छोरी थाकेकी छे भन्दै आमा निम्सरीले खाजा बनाइदिन्थिन् ।

धेरै दिन त्यस्तो बमदासी कहाँ चल्थ्यो र ? उनी दुई कक्षामा छंदै शिक्षकले 'छोरी स्कुल आउँदै नि' भन्दै आमालाई 'कम्प्लेन' गरिन् । 'ममी स्कुल पुग्नुभएपछि थाह भयो म एक महिनामा ७ दिन हाजिर भएछु,' उनी हाँस्दै सुनाउँछिन्, 'बुबा (टंक बहादुर) लाई भन्नुभएछ ।' त्यसबेला टंक जिल्ला वन कार्यालयमा कार्यरत् भएकाले सदरमुकाम लिवाङमै बस्थे । उनले बदमास छोरीलाई पढाउन लिवाङमै सारे । पहिलेको बक्सर उनका बुबा अहिले स्वयम्सेवक प्रशिक्ष्ाक छन् ।

नङजाको चकचकी पारो लिवाङको ब्राइट फ्युचर स्कुलमा पनि ओर्लिएन । यूकेजीबाट पढाई सुरु गरेकी उनी दैनिक ३-४ जनासँग झगडा गर्थिन् । केटा वा केटी जोसँग पनि । शिक्षकहरू उनलाई बुबाजस्तै बक्सर बन्छेस् भन्थे । स्कुलमा अंग्रेजी बोल्नु अनिवार्य थियो । एकपल्ट नेपाली बोलेको १ रुपैयाँ जरिबाना थियो । त्यो कप्तानले गर्थे । 'नेपाली बोलीहाल्थे । तर, मेरो नाम लेख्यो कि कप्तानलाई नै पिट्थे,' उनले सुनाइन्, 'पछि त जति बोले पनि कप्तानले जरिबाना तिर्ने सूचिमा मेरो नाम लेख्नै छाडे । अरुले त्यसको कम्प्लेन सरलाई गरेपछि मलाई नै कप्तान बनाइदिनुभयो ।'

कप्तान बनेपछि उनले चकचकी बानी फेरियो । साथी पिट्ने होइन, टिफिन कब्जा गर्नेतिर लागिन् । 'टिफिन माग्दा दिएन भने कारबाही भोग्नेमा नाम लेखिदिन्थे,' उनले भनिन्, 'एकजनाको अभिभावकले स्कुलमै आएर कम्प्लेन गरेपछि ५ सयपल्ट उठ्बस् गर्नुपर्‍यो । त्यसपछि टिफिन माग्न छाडेँ ।'

साथीलाई जिस्काउन तोती बोल्दा बोल्दै आफ्नो लबज पनि त्यस्तौ भएको उनले सुनाइन् । माओवादीले 'जनयुद्ध' रोल्पाबाटै सुरु गरेको थियो । माओवादी द्वन्द्व नङजाको बाल्यकालमा उत्कर्षमा पुगेको थियो । उनी लिवाङमा पढ्दा स्कुल र प्रहरी कार्यालयको दूरी करिब ५० मिटर मात्र थियो । उनी दुई कक्षामा पढीरहदा एक्कासी बन्दुक र बम पड्कियो । 'सरले ढोका बन्द गरेर बेन्चमुनि बस् भन्नुभयो, बस्यौं,' उनले त्रासदीपूर्ण अनुभव सुनाइन्, 'साथीहरु निक्कै रोए । म रोइन । डर भने लाग्यो ।'

उनको चकचकीको कुरा गर्ने हो भने फेसबुकमा खुबै चलेको '.....पनि लिमिट हुन्छ नि' ठ्याक्कै मेल खान्छ । उनले चार कक्षामा पढ्दा बुबाको दाह्री काट्ने पत्तीले आफैं कपाल खौरिएकी थिइन् । 'त्यसैले पहिलोपल्ट बुबाको पिटाई खाएँ,' उनले भनिन्, '६ कक्षामा छँदा क्लास बंक गरेपछि दोस्रोपल्ट बुबाको पिटाईमा परे ।' उनको चकचकी त्यहीबाट कम भयो र त्यसयता पिटाई पनि खाएकी छैनन् । अर्को बर्ष त उनले ग्लोब्स लाउँदै बक्सिङ सिक्न थालिन् । उही बदमास केटी अहिले देशकै उत्कृष्ट बक्सर भएकी छिन् ।

बुबाकै बाटो

सात कक्षामा पुगेपछि सुरुको तीन महिना कराते सिकिन् । त्यसपछि बक्सिङतिर लागिन् । स्कुलमा अब्बल छात्रा नभएकीले उनलाई बुबा टंकले राम्रोसँग पढ्, अहिले नखेल भन्थे । तर, उनी कहाँ टेर्नेवाला थिइन् र ? घरदेखि कभर्ड हल १०-१५ मिनेटमा पुगिन्थ्यो । 'बुबासँगै जाँदा कराएर हैरान पार्नुहुन्थ्यो । त्यसैले घरबाट बुबा निस्केको केहि बेरपछि जान्थे,' उनी सम्झन्छिन्, 'हलभित्र पुगेपछि चाहि गाली गर्नुहुन्न्नथ्यो । बक्सिङ सिकाउनुहुन्थ्यो ।'

त्यसबेला लिवाङमा केटाहरु १०-१२ जना खेल्थे । केटी म एक्लै हुन्थे,' उनले भनिन्, 'तीन जना साथी (केटी) पनि लिएर गएँ । पहिले दुई दिदीहरुले पनि बक्सिङ खेलेका रहेछन् । तर, निरन्तर खेल्ने म मात्रै हो । अरु सबैको विहे भइसक्यो ।' ट्रेनिङ गर्दा 'केटीले पनि बक्सिङ खेल्ने' भनेर सबैले 'बिल्ला' गरेको उनी बताउँछिन् । 'अहिलेपनि लिवाङमा बक्सिङ खेल्ने केटी नै छैनन्,' उनले भनिन्, 'तर, मैले आँट गरेरै निरन्तर खेलेँ, खेलीरहेको छु र शरीरले साथ दिएसम्म खेल्नेछु ।'

नङजाका बुबा टंक क्याम्पस पढ्न काठमाडौं आएका बेला फुटबल खेल्न रंगशाला छिरेछन् । पूर्वबक्सर पुश्करध्वज शाहीसँग भेट भएछ । घर र जात सोधेपछि शाहीले टंकलाई फुटबल होइन, बक्सिङ खेल भनेछन् । त्यसपछि बनेछन्, बक्सर । उनले थुप्रै राष्ट्रिय प्रतियोगिता खेलेका छन् । तर, देशकेा प्रतिनिधित्व गर्दै अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगिता खेल्ने मौका पाएनन् । 'बुबाको पूरा नभएको सपना म साकार पार्नेछु,' हिम्मतवाली नङ्जाले भनिन्, 'बुबाको चाहना पनि त्यही हो ।'

नङजाको ५ बर्षे बक्सिङ करिअरले बिदेशीविरुद्ध रिङमा भिड्ने संभावना नजिकिदै गएको प्रष्ट पार्छ । उनले सोमबार सम्पन्न गणेशमान स्मृति राष्ट्रव्यापी बक्सिङ प्रतियोगितामा अनुभवी दुई खेलाडीलाई हराएर ४८ केजीमुनि स्वर्णपदक जितिन् । सिनियर बक्सिङमा पहिलो स्वर्ण कब्जा गरेकी उनी प्रतियोगिताकै सर्बोत्कृष्ट महिला खेलाडी पनि चुनिइन् । उनी राष्ट्रिय युवा बक्सिङमा दुई बर्षअघि नै 'बेस्ट बक्सर' भइसकेकी थिइन् । अब पुस-माघमा हुने राष्ट्रिय टिम छनोटमा भिड्ने उनको योजना छ ।

कार्तिक २०७० मा सशस्त्र प्रहरी बलमा भर्ना भएकी नङ्जा निक्कै मिहिनेती भएको बताउँछन्, प्रशिक्षक किरण थापा । प्रतियोगिताको तयारीमा नङजाले दैनिक ६ घन्टा ट्रेनिङ गरेकी थिइन् । 'उनमा बक्सिङप्रति एकदमै लगाव र खुबै मिहिनेत गर्छिन्,' थापाले भने, 'एक बर्षयता गरेजस्तै मिहिनेत र प्रगति गर्ने हो भने उनले अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगितामा पदक जित्नसक्छिन् ।'

मगरहरू बक्सिङका लागि उपयुक्त मानिन्छन् । कारण उनीहरू बलिया हुन्छन् । यो नङ्जामा पनि लागू हुन्छ । यी आक्रमक खेलाडीको 'हुक' सटिक हुने गरेको छ । उनी ईखालु पनि छिन् । उनी बक्सिङ सिकेको केहि महिनापछि नै जावलाखेलमा खुला प्रतियोगिता खेल्न राजधानी आएकी थिइन् । त्यसमा पहिलो खेलमै झापाकी सुरजमणि हेमरनसँग हारिन् । 'मैले जितेको खेल हराइदियो,' उनी जिद्दी गर्छिन्, 'मैले राम्रो खेलेको थिएँ । मेरो ब्लु बुकमै वोन काटेर लस्ट लेखिदिएको छ । चित्त बुझेन, एकदमै रोए । त्यसकै ईखले थप मिहिनेत गर्न थाले ।'

नङजाले अर्को प्रतियोगितामा सुरजमुनिलाई नकआउट गर्ने सोचेकी थिइन् । तर, अहिलेसम्म उनीहरुको रिङमा भेट भएकेा छैन । रिङबाहिर गत बर्ष भेट भएको थियो । 'उनले खेल्नै छाडिछन्,' नङ्जाले भनिन्, 'कुरा भयो खुशी लाग्यो । नतिजा उनको पक्षमा नभएको भए म अहिलेको अवस्थामा आइपुग्ने थिइन ।' त्यसपछि उनीसशस्त्रकै प्रमिला पाण्डेसँग पहिलो चरणमै हारेकी थिइन् । उनले प्रमिलालाई हराउने योजनासहित थप मिहिनेत गरिन् । खेलमा सुधार पनि भयो । तर, रिङमा भेट भएको छैन ।

प्रकाशित मिति: २०७१ कार्तिक २९ ०२:५३ 
http://www.ekantipur.com/kantipur/2071/7/28/full-story/333613.html#.VGdMzHI14rM.twitter

Read more ...

पत्रकार, बेलुन डे'ओर र फुटबल

मंसिर १९ - फिफा बेलुन डे'ओर । अर्थात् वर्षको सर्वोत्कृष्ट फुटबल खेलाडी । फुटबल खेलाडीको निम्ति सबभन्दा प्रतिष्ठित व्यक्तिगत अवार्ड हो यो । विश्वमा व्यावसायिक फुटबल खेलाडी लाखौं छन् र त्यसमध्ये एकजनाले बर्सेनि यो अवार्ड पाउँछन् । टिमको रूपमा आफ्नो देशको लागि विश्वकप जित्नेजस्तै व्यक्तिगत लक्ष्यका रूपमा प्रत्येक खेलाडीको अन्तिम निसाना फिफा बेलुन डे'ओरमा हुने गर्छ ।

सन् २०१४ को अवार्ड दिने बेला पनि आइसकेको छ । त्यसका निम्ति विश्वकप विजेता जर्मनीका गोलकिपर म्यानुएल नोय, सुपरस्टारहरू अर्जेन्टिनी लियोनल मेसी र पोर्चुगिज क्रिस्टियानो रोनाल्डो समेटिएको शीर्ष तीनको घोषणा सोमबार भइसकेको छ । यसअघि २८ अक्टोबरमा उत्कृष्ट २३ खेलाडीको नाम सार्वजनिक गरिएको थियो । शीर्ष तीनको घोषणासँगै १२ जनवरी, २०१५ मा ज्युरिचमा हुने समारोहमा कसले गोल्डेन बल चुम्लान् भन्ने विषय धेरैको निम्ति बहसको विषय बनेको छ ।

विजेताको घोषणा हुन झन्डै एक महिना बाँकी भए पनि भोटिङको प्रक्रिया समाप्त भइसकेको छ । अर्थात् अब फिफा बेलुन डे'ओर २०१४ को विजेताको औपचारिक घोषणा हुन मात्र बाँकी छ । पत्रकार -फुटबलसम्बन्धी लेख्ने), अन्तर्राष्ट्रिय फुटबल महासंघ -फिफा) को सदस्यता लिएका देशका राष्ट्रिय टिमका कप्तान र प्रमुख प्रशिक्ष्ाक यस अवार्डका निणर्ायक हुन्छन् । छनोटमा तीन पक्षको हिस्सा ३३-३३ प्रतिशत हुने गर्छ ।

सागर थापा नेपाली राष्ट्रिय टिमका पहिलो कप्तान र ज्याक स्टेफनोस्की पहिलो प्रशिक्ष्ाक हुन्, विश्वका सर्वश्रेष्ठ खेलाडीको चयनमा भोट दिने । उनीहरूले त्यो अवसर गत वर्ष पाएका हुन् र यसपल्ट पनि भोट दिएका छन् । नेपाली पत्रकारले पनि गत वर्षदेखि नै भोटिङको अवसर पाएका हुन् । पहिलो अवसर विप्लव गौतम (रिपब्लिकाका कोलम्निस्ट) पाएका थिए । हाल नेपालबाहिर कार्यरत उनलाई नै यसपल्ट 'फ्रान्स म्यागजिन'ले भोटिङ र्फम पठाएको थियो । तर, उनले अस्वीकार गरे ।

आफू नेपालबाहिर भएकाले अनलाइन भोटिङ र्फम भर्न नैतिकताले राम्रो नहुने उल्लेख गर्दै उनले प|mान्स म्यागजिनलाई जवाफ दिएछन् । त्यसबेला सुरु भइसकेको भोटिङ अवधि सकिन १६ दिन मात्र बाँकी थियो । मेरो जिमेलको इन्बक्समा एउटा मेल आयो, जुन मैले सोचेकै थिइनँ । प|mान्स फुटबलका प्रधानसम्पादक रेमी लाकोम्बेले पठाएको इमेलमा लेखिएको थियो, 'विप्लव गौतमले बेलुन डे'ओरका लागि मिडिया प्रतिनिधि हुन नचाहेकोले नेपालबाट भोटर बन्न तपाईंसँग सहमति चाहन्छु । भोटिङ प्रक्रिया सुरु भइसके पनि तपाईंलाई संलग्न गराउनेछौं ।'

मैले तत्कालै प|mान्स म्यागजिनलाई सकारात्मक जवाफ पठाएँ । फुटबलसम्बन्धी समाचार/लेख लेख्नेका लागि बेलुन डे'ओरको निणर्ायक बन्ने अवसर ठूलै सम्मान हो । मलाई पनि यस्तो मौका चाुकाउने इच्छा थिएन । २१ नोभेम्बरमा भोट हाल्ने अन्तिम सीमा थियो । त्यसको ठीक एक साताअघि प|mान्स म्यागजिनले अनलाइन भोटिङ र्फम पठाइदियो । त्यसबेला किङ्स कप फुटबलको रिपोर्टिङको लागि भुटान पुगिसकेको थिएँ । र्फम पाएको भोलिपल्ट थिम्पुबाटै वर्ष २०१४ को सर्वोत्कष्ट फुटबलर छनोटको लागि मैले भोट दिएँ ।

विश्व फुटबलका विज्ञहरूले छनोट गरेका २३ खेलाडीमध्ये तीनलाई भोट हाल्न दिइएको थियो । पहिलोलाई ५ अंक, दोस्रोलाई ३ र तेस्रोलाई १ अंकको सूचीमा खेलाडीको नाम राख्नुपर्ने थियो । त्यहीअनुसार फिफा -अन्तर्राष्ट्रिय फुटबल महासंघ) का २ सय ९ सदस्यका ८७ प्रतिशत कप्तान र प्रशिक्ष्ाक तथा ९४ प्रतिशत मिडिया प्रतिनिधिले यसपल्ट भोट दिएका छन् । ३० नोभेम्बर, २०१३ यताको अवधिमा खेलाडीले क्लब र देशको लागि गरेको प्रदर्शन -विशेषगरी महत्त्वपूर्ण खेलमा) लाई छनोटको मुख्य आधार बनाइएको थियो । प्रशिक्ष्ाकको छनोटको प्रक्रिया पनि उही हो ।

..................

फुटबलसम्बन्धी सही तथ्यांकसहित तस्बिरलाई ठूलो स्थान दिने चर्चित अखबार 'प|mान्स म्यागजिन'ले युरोपको उत्कृष्ट फुटबलर छनोट गर्न सन् १९५६ मा 'बेलु डे'ओर अवार्ड सुरु गरेको थियो । त्यसमा सुरुमा युरोपेली खेलाडी मात्र समावेश गरिन्थ्यो । त्यसैले युरोपमा खेलेर पनि अर्जेन्टिनी लिजेन्ड डिएगो म्याराडोनाले कहिल्यै बेलुन डे'ओर पाएनन् ।

यो अवार्ड सन् १९९५ देखि युरोपेली क्लबमा खेल्ने युरोपबाहिरका खेलाडीका लागि पनि खुला गरियो । र, २००७ देखि विश्वका जुनसुकै क्लबबाट खेल्नेले पनि अवार्ड पाउन सक्ने बनाइयो । लगानी र लाकपि्रयताको हिसाबले युरोपेली लिग खेलाडीको मुख्य गन्तव्य थियो । त्यसैले युरोपबाहिर खेल्ने फुटबलर अवार्डको प्रारम्भिक सूचीमा पनि पर्दैनथे । अहिलेको अवस्था पनि उस्तै छ । सन् २००७ को संस्करणदेखि युरोपबाहिरका कप्तान, प्रशिक्षक र पत्रकार निणर्ायक भएका हुन् ।

यसबीच फिफा आफैंले 'फिफा वल्र्ड प्लेयर अफ दि इयर' १९९१ मा सुरु गर्‍यो । यी दुवै अवार्ड सन् २००९ सम्म बेग्लाबेग्लै थिए । फिफाको तुलनामा बेलुन डे'ओर अलि बढी प्रख्यात मानिन्थ्यो । कहिले एकै खेलाडीले दुवै अवार्ड जित्थे त कहिले बेग्लाबेग्लै खेलाडीले । कुन अवार्डको विजेता उत्कृष्ट फुटबलर हुन् भन्नेमा त्यसैले कुन अवार्ड प्रतिष्ठित भन्नेमा अघोषित प्रतिस्पर्धा हुन्थ्यो । त्यसैले पनि हुन सक्छ, प|mान्स म्यागजिन र फिफाले दुई अवार्डलाई मर्ज गरेर 'फिफा बेलुन डे'ओर' बनाउने सहमति २०१० मा गरे ।

..................

'द ब्ल्याक स्पाइडर'को रूपमा प्रख्यात रुसी लेभ यासिन बेलुन डे'ओर जित्ने एकमात्र गोलकिपर हुन् । 'फिफा वल्र्ड प्लेयर अफ दि इयर' त कुनै गोलकिपरले जितेका छैनन् । सन् २००६ को विश्वकप च्याम्पियन इटालीका गोलकिपर जियानलुइजी बुफोनलाई उछिन्दै त्यो वर्ष डिफेन्डर फावियो कानाभारोले गोल्डेन बल चुमेका थिए । विश्वकप २०१४ को च्याम्पियन जर्मनीका किपर म्यानुएल नोय यासिनको उचाइमा पुग्छन् वा पुग्दैनन् ? यसपल्ट बहसको मुख्य विषय हो ।

नोय विश्वकपका पनि गोल्डेन ग्लोब -सर्वोत्कृष्ट गोलकिपर) विजेता हुन् । उनलाई विशुद्ध गोलकिपरको रूपमा मात्र लिइदैन, आफ्नो क्षेत्रमा गर्ने कमान्ड, बल वितरण र नियन्त्रणका खुबीका कारण स्विपर किपर नै मानिन्छन् । उनी पेनाल्टी क्षेत्र वरिपरि अर्को खेलाडी -डिफेन्स) को पनि काम गर्न सिपालु छन् । उनकै उत्कृष्ट प्रदर्शनको सहयोगमा गएको सिजन बायर्न म्युनिखले बुन्डेस लिगा र डीएफबी पोकलको उपाधि पनि जित्यो । २८ वर्षे उनी हालै दोस्रोपल्ट जर्मन फुटबलर अफ दि इयर पनि चुनिए ।

ब्राजिली प्लेमेकर काका सन् २००७ मा बेलुन डे'ओर र फिफा वल्र्ड प्लेयर अफ दि इयर दुवै भएका थिए । त्यसै संस्करणदेखि लियोनल मेसी र क्रिस्टियानो रोनाल्डोबीच गोल्डेन बल कब्जा गर्ने होड चल्दै आएको छ । दुवै अवार्ड २००८ मा रोनाल्डो र २००९ मा मेसीले जिते । मर्ज भएपछि फिफा बेलुन डे'ओरमा मेसीले ह्याटि्रक नै गरे । गत वर्ष इतिहासकै सबभन्दा कडा प्रतिस्पर्धाबीच मेसी -२४.७२ प्रतिशत मत) लाई दोस्रोमा धकेल्दै रोनाल्डो -२७.९ प्रतिशत मत) २०१३ को सर्वोत्कृष्ट फुटबलर बनेका थिए ।

रियल म्डाडि्रडले पछिल्लो सिजन युरोपियन च्याम्पयन्स लिग, कोपा डेल रे र यूईएफए सुपरकप जित्दाका गोल मेसिन रोनाल्डो यसपल्ट पनि अवार्डका बलिया दाबेदार हुन् । गएको सिजन च्याम्पियन्स लिगमा कीर्तिमान १७ गोल र ला लिगामा सर्वाधिक ३१ गोल गरेका उनको गोल मेसिनले अहिले पनि काम गरिरहेको छ । यसबीच उनी पोर्चुगलको सर्वाधिक गोलकर्ता पनि भए । गत वर्षको अवार्डमा चार दिनले भाग्य फेरेका उनको टिम पोर्चुगल विश्वकपको पहिलो चरणबाटै घर फर्केको थियो । त्यो २९ वर्षे उनको 'माइनस प्वाइन्ट' हो ।

तर, अर्का दाबेदार मेसी पनि सबै क्षेत्रमा सफल भएका छैनन् । उनको क्लब बार्सिलोना ६ वर्षपछि उपाधिविहीन भएको वर्ष हो, २०१३ । व्यक्तिगत उपलब्धिमा भने उनले गोल संख्या ४ सय पुर्‍याए । चोटमुक्त हुन संघर्ष गर्दै ला लिगामा २८ गोल गरे । उनले हालै ला लिगामा सर्वाधिक गोलको टेल्मो जारा -स्पेन २५१) र च्याम्पियन्स लिगमा राउल गोन्जालेज -७१) को कीर्तिमान पनि तोडेका छन् । रोनाल्डो र उनको गोललाई अवार्डमा सफलताजस्तै होड माने पनि हुन्छ । च्याम्पियन्स लिगमा ७४ गोल गरेका उनलाई रोनाल्डो -७१ गोल) ले पछ्याइरहेका छन् ।

मेसी ब्राजिलमा भएको विश्वकपमा सुरुका चार खेलमा लगातार गोल गर्दै 'म्यान अफ दि म्याच' भएका थिए । २७ वर्षे उनी पछि विश्वकपकै सर्वोत्कृष्ट खेलाडी चुनिए भलै अर्जेन्टिना फाइनलमा चुक्यो । पेले र म्याराडोनाको दाँजोमा पुग्न मेसीलाई कोपा अमेरिका र विश्वकपको उपाधि चाहिएको छ । रोनाल्डोलाई पनि युरो कप र विश्वकपको । नोयले जर्मन टिमसँगै युरोपियन च्याम्पियन हुन मात्र बाँकी छ, अरू सबै उपाधि उनको कब्जामा परिसकेका छन् । जर्मन टिम उत्कृष्ट भएकाले त्यो पनि सम्भव होला तर उनलाई फिफा बेलुन डे'ओर जित्न सजिलो छैन ।

विश्व फुटबलकै अब्बल गोलपिकर मानिने इटालीका बुफोनको भनाइ फिफाको वेभसाइटमा लेखिएको छ, 'गोलकिपरले बेलुन डे'ओर जित्न कुनै विशेष प्रदर्शन गरेको हुनुपर्छ । उत्कृष्ट खेलाडी नभएको टिमलाई निणर्ायक प्रदर्शन गर्दै जिताएको अथवा लगातार चार खेल पेनाल्टी सुटआउटमा पुगेको र त्यसमा सबै पेनाल्टी रोकेको किपरले मात्र फिफा बेलुन डे'ओर जित्नेछ ।'

प्रकाशित मिति: २०७१ मंसिर २० १२:०२

Read more ...

किङ्स कप र मनाङ-मर्स्याङ्दी

थिम्पु (भुटान), मंसिर २७ - भुटानी राष्ट्रिय टिमले काठमाडौंमा नेपालसँग भिड्दै अन्तर्राष्ट्रिय फुटबलमा पाइला टेकेको ३२ वर्ष भइसकेको छ। उसले अन्तर्राष्ट्रिय फुटबल महासंघ (फिफा) को सदस्यता लिएकै १४ वर्ष भयो। उसले सन् १९८० को दशक नेपाली टिमलाई कडा टक्कर दिंदै आएको थियो। नेपालमा केही प्रतियोगिताको फाइनल पनि खेल्यो। तर, दुई दशकयता उसको नतिजा राम्रो छैन। फिफा वरीयताको अन्तिम स्थान (२ सय नवौं) मा रहेकाले पनि त्यसलाई पुष्टि गर्छ। तैपनि हिमालयको देश खुसी नै छ।
'सही ठाउँमा लगानी गरिरहेका छौं। त्यसलाई नतिजामा बदल्न अझै समय लाग्छ,' भुटान फुटबल महासंघका सहायक महासचिव मिन्डु दोर्जेले भने। उनका अनुसार महासंघले नयाँ खेलाडी उत्पादनका लागि 'ग्रासरुट फुटबल'मा दशकयता ठूलो लगानी गरिरहेको छ। सन् २००९ देखि राष्ट्रिय लिग निरन्तर आयोजना भइरहेको छ। त्यो पनि होम एन्ड अवेका आधारमा। थिम्पुमा दुई श्रेणीका लिग निरन्तर छन्।
ग्रासरुट र राष्ट्रिय लिगसँगै भुटानले भौतिक पूर्वाधारमा जोड दिएको छ। अन्तर्राष्ट्रय फुटबल महासंघ -फिफा) का अध्यक्ष सेप ब्लाटरले दुई वर्षअघि गरेको भ्रमणमा दिएको उपहार 'आर्टिफिसियल टर्फ' थिम्पुस्थित चाङलिमिथाङ स्टेडियममा बिछ्याइएको छ। त्यसैमा गत वर्षदेखि किङ्स कप ब्युँताइएको हो। गोल प्रोजेक्टअन्तर्गत चाङजी-जीमा दुई -सेभेन 'ए' साइडको एकसहित) आर्टिफिसियल टर्फ सञ्चालनमा आइसकेका छन्। फिफाको त्यही प्रोजेक्टअन्तर्गत एन्फा कम्प्लेक्स सातदोबाटोमा भने एक मात्र टर्फ बनेको छ।
जाडोयाममा निकै चिसो हुने भएकाले प्राकृतिक रूपमै मैदानलाई हरियाली राख्न गाह्रो हुन्छ। त्यसैले भुटानमा आर्टिफिसयल टर्फलाई जोड दिइएको बताइएको छ। 'थप चार आर्टिफिसियल टर्फ राख्दैछौं,' सहायक महासचिव मिन्डुले भने, 'त्यसपछि खेलाडीलाई अवसर दिन प्रतियोगिता विस्तार गर्नेछौं। किङ्स कप त्यसैको एक अभियान हो। अर्को वर्ष यो प्रतियोगितालाई अझ भव्य बनाउनेछौं।' अर्को वर्ष दक्षिण कोरियाली टिमको सहभागिता पक्का भइसकेको उल्लेख गर्दै उनले भने, 'माथिल्लो श्रेणीको थाई क्लब र भारतका उत्कृष्ट टिम आउन लालायित छन्। त्यसैले उत्कृष्ट टिमहरूलाई मैदानमा उतार्न इन्डियन सुपर लिगभन्दा ठीकअघि किङ्स कप आयोजना गर्नेछौं।'
अघिल्लो साता सम्पन्न किङ्स कपको तेस्रो संस्करण पनि नै भव्य थियो। तीन देश (नेपाल, बंगलादेश र भुटान) का पहिलो श्रेणीका लिग च्याम्पियन, पुरानो इतिहास बोकेको कोलकाताको मोहन बगान र भारतकै सबैभन्दा व्यावसायिक क्लब मानिने पुने र थाई 'बी' डिभिजन लिग च्याम्पियन नाखोन रत्चसिमासहित नौ क्लब सहभागी थिए। करिब १५ करोड रुपैयाँ वाषिर्क बजेटको बंगलादेश पि्रमियर लिग विजेता शेख जमल धनमुन्दी किङ्स कप च्याम्पियन भयो। उसैले नेपाली लिग च्याम्पियन मनाङ-मस्र्याङ्दीलाई सेमिफाइनलमा सिकार बनाएको थियो।
किङ्स कपसँग मनाङको नाता पुरानै हो। उसले सन् २००४ मा भएको पहिलो संस्करणको फाइनल पनि खेलेको थियो। त्यसबेला उसलाई ३-० ले हराएर थाई क्लब बीईसी टेरो सासानाले ट्रफी चुमेको थियो। नौ वर्षपछि भएको दोस्रो संस्करणमा त मनाङ फाइनलमा ४-२ ले घरेलु टिम यिदजिनलाई हराएर तेस्रो देशमा उपाधि जित्ने पहिलो नेपाली क्लब भएको थियो।
किङ्स कपमा को च्याम्पियन भयोभन्दा पनि त्यसको संरचना कस्तो थियो भन्ने महत्त्वपूर्ण हो। पाँच देशका नौ क्लबलाई दुई समूहमा विभाजन गरेर लिगकम नकआउटका आधारमा खेलाइएको थियो र यस्तो संरचनालाई फुटबलमा उत्तम मानिन्छ। त्यसैले किङ्स कपलाई दक्षिण एसियाली क्लब फुटबलकै सबभन्दा राम्रो प्रतियोगिता मान्नुपर्छ। यो स्तरको प्रतियोगिता नेपालमा भएको छैन। गत वर्ष पनि चार देशका क्लबले प्रतिस्पर्धा गरेका थिए।
साफ आयोजनाको लक्ष्य
भुटानी राष्ट्रिय टिमले अहिलेसम्म घरेलु मैदानमा खेलेको छैन। सबै खेल विदेशमै खेल्दै आएको छ। किङ्स कपको आयोजना भव्य बनाउँदै गएपछि सन् २०१७ को साफ च्याम्पियनसिप नै आयोजना गर्ने महासंघले लक्ष्य बनाएको छ। 'आर्टिफिसियल टर्फमा खेल सञ्चालन गर्ने स्वीकृति दिए २०१७ को साफ आयोजना गर्ने योजनामा छौं,' सहायक महासचिव मिन्डुले भने।
महासंघले किङ्स कप आयोजनामा करिब १ करोड ६० लाख रुपैयाँ खर्च गर्‍यो। करिब १० हजार दर्शक क्षमताको चाङलिमिथाङ स्टेडियममा किङ्स कपको १९ खेलको टिकटका लागि परेको १ करोड २१ लाख रुपैयाँको टेन्डर सबैभन्दा ठूलो आम्दानी हो। यो प्रतियोगितामा राम्रो खेलेसँगै भुटानी खेलाडीलाई थाई र बंगलादेशी क्लबको प्रस्ताव पनि आउन थालेको छ। महासंघको प्राथमिकतामा ग्रासरुट, प्राविधिक जनशक्ति उत्पादन र भौतिक पूर्वाधार निर्माण नै छन्। फिफाले दिने करिब ७ करोड -वाषिर्क) नै उसको मुख्य स्रोत हो।
महासंघले मासिक २४ हजारमा १६ प्रशिक्षक राखेको छ। रेफ्रीमा एसियाली फुटबल महासंघ (एएफसी) को इन्स्ट्रक्टरसम्म भइसकेका छन्, जुन अवसर नेपालीले पाएकै छैनन्। राष्ट्रिय खेलाडीलाई सन् २०१५ को सुरुबाट मासिक १६ हजार तलबको व्यवस्था गर्ने निर्णय पनि महासंघले गरिसकेको छ। यसले साढे ७ लाख जनसंख्या भएको हिमालयको देश दीर्घकालीन योजनासहित फुटबलमा अघि बढिरहेको देखाउँछ।
नेपाली राष्ट्रिय टिमले भुटानविरुद्धका सबै खेल जितेको तथ्यांक छ। त्यसो भए तीन दशकअघिसम्म दार्जिलिङ, सिक्किम र नेपाली भूमिमा भुटानी टिमको सफलता कसरी सम्भव भयो त? 'त्यसबेला यहाँ कार्यरत भारतीयलाई पनि भुटानी टिमबाट खेलाइन्थ्यो। त्यसैले टिम बलियो थियो। जब भुटानी नागरिकलाई मात्र टिममा राख्न थालियो, तब कमजोर देखिएको हो,' पूर्वराष्ट्रिय खेलाडी दिनेश क्षेत्रीले भने। अब ग्रासरुटबाट उत्पादित खेलाडीले फेरि नेपाललाई टक्कर दिने उनको आस छ।

Read more ...

UEFA Champions League: ठूलाकै वर्चस्व

काठमाडौ, मंसिर २६- म्यानचेस्टर सिटी इङ्लिस प्रिमियर लिगमा ३ वर्षयता दोस्रोपल्ट च्याम्पियन भएको क्लब हो । तर, उसले युरोपेली फुटबलमा भने खासै प्रभाव देखाउन सकेको छैन । दुबईका आमिरले ६ वर्षयता ठूलो लगानी गरिरहेको भए पनि सिटीले युरोपेली प्रतियोगितामा त्यसअनुसारको नतिजा निकाल्न सकेको छैन । अर्थात्, इङ्ल्यान्डबाहिर संघर्षरत नै छ । स्टारहरूले भरिएको इन्जिनियर म्यानुएल पेलिगि्रनीको टिमले यसपल्ट पनि बल्लतल्ल समूह चरण पार गर्‍यो । उसले अन्तिम खेलमा इटालीको रोमालाई २-० ले हराएर मात्रै अन्तिम १६ को यात्रा तय गरेको हो । सुरुका चार खेलबाट २ अंक मात्र जोडेको सिटीको निम्ति पाँचौं खेल (बायर्नविरुद्ध) टर्निङ प्वाइन्ट थियो । त्यसमा सुरुमै २-१ ले पछाडि परेको सिटीलाई सर्जियो एगुइरोले ह्याटि्रक गर्दै सिटीलाई ३-२ ले जिताएका थिए । उनी घाइते हुँदा पनि त्यही लयलाई रोममा निरन्तरता दिंदै सिटीले नकआउटको ढोका खोलेको हो ।

अघिल्लोपल्ट प्रिमियर लिग च्याम्पियन भएलगत्तैको सिजन च्याम्पियन्स लिगको समूह चरणबाटै बाहिरिएको सिटीलाई यसपल्ट भाग्यले पनि साथ दियो । किनभने बायर्न म्युनिकविरुद्ध सीएसकेए मस्कोको नतिजा पनि सिटीकै अनुकूल निस्कियो । म्युनिकको नतिजा मस्कोको पक्षमा भइदिएको भए सिटीको कथा अर्कै हुनेथियो । यूईएफएले लाखौं डलर जरिवाना र २१ खेलाडीमा सीमित पारेको सिटीलाई इतिहास बनाउँदै क्वाटरफाइनल पुग्न सजिलो छैन ।

सबभन्दा भाग्यमानी त बेग्लै देशको भएर पनि फ्रान्सकेा लिग वानमा खेल्ने मोनाकोलाई मान्नुपर्छ । उसले रुसको जेनिथ सेन्ट पिटर्सबर्गलाई हराएर नकआउटको बाटो मात्रै बनाएन, समूह 'सी' विजेता पनि भयो । बायर लेभरकुजनले बेन्फिकासँग गोलरहित खेलेपछि मोनाकोको भाग्य चम्किएको हो । मोनाकोले ४ गोल गर्‍यो र १ गोल मात्र खायो । अब उसले रियल म्याडि्रड, बायर्नजस्ता समूह विजेता भएका ठूला टिमको सामना अन्तिम १६ मै गर्नुपर्ने छैन । तर, उसलाई योभन्दा अगाडि बढ्न सजिलो पनि हुने छैन ।

लिभरपुलको यात्रालाई भने उसका समर्थकका लागि इतिहासका पाना मेटाउनलायक नै भयो । पछिल्लो सिजन प्रिमियर लिगको उपविजेता भएको उसले पहिलो खेलमा बुल्गेरियाको लुडोगोरेट्सलाई हरायो । त्यसलाई पाँचपल्टको युरोपियन च्याम्पियन फेरि लयमा फर्किएको संकेत मानिएको थियो । तर, त्यो सही सावित भएन । उसले पछिल्ला ५ खेलमा २ अंक मात्र जोड्यो । ६ खेलमा ५ गोल मात्र गर्‍यो । उरुग्वेका 'गोल मेसिन' लुइस स्वारेज एन्फिल्ड छाड्दै बार्सिलोना गएपछि लिभरपुलमा गोलकर्ताकै अभाव देखिएको छ । हुन त उसले स्वारेज दिएर बार्सिलोनाबाट लिएको रकमभन्दा झन्डै दोब्बर लगानी गरेर खेलाडी भित्र्याएका थिए । तर, उनीहरू प्रिमियर लिगमै पनि कामयावी भएनन् ।

समूह चरणको कथाहरू डिफेन्डिङ च्याम्पियन रियल म्याडि्रड, उसका स्टार क्रिस्टियानो रोनाल्डो र गोलमा उनका चिरपरिचित प्रतिद्वन्द्वी लियोनल मेसी (बार्सिलोना) कै वरिपरि कोरिए । रियलले स्पेनी कीर्तिमान (लगातार १९ जित) रच्ने क्रममै समूहका सबै ६ खेल नै जित्यो । रोनाल्डो, करिम बेन्जेमा, टोनी क्रुज, जेम्स रोडरिग्वेजलाई सयोजन गर्दै कार्लो एन्सेलोटीको ट्याक्टिसमा रियलको आक्रमणले सबैलाई लोभ्याएको छ । सर्वाधिक १० पल्टको च्याम्पियन रियल रोक्नै नसकिनेजस्तो देखिएको छ । तर, यस्तो लयलाई निरन्तर राख्न सजिलो छैन ।

रियलको जित यात्राले जति चर्चा पाइरहेको छ, रोनाल्डोको गोल गन्तीको हिसाबले पनि उस्तै बजार लिइरहेको छ । ला लिगाको सर्वाधिक गोलकर्ताको सूचीमा अगाडि रहेका रोनाल्डो र मेसीबीच च्याम्पियन्स लिग इतिहासकै सबभन्दा धेरै गोलको कीर्तिमान कसले राख्ने भन्ने होड चलिरहेको छ । यसमा अहिले मेसी अगाडि छन् । उनले ७५ गोल पुर्‍याए । दुई गोल अन्तरमा छन्, रोनाल्डो । यस्तोमा दुवैले राउल गोन्जालेजलाई पछाडि पारे ।

तर, रोनाल्डो र मेसीलाई माथ दिँदै समूह चरणमा नौ गोल गरेर गएको सिजन रोनाल्डोले बनाएको कीर्तिमान बराबरी गरेका छन्, साख्तर डोनेस्कका लुइज एडि्रयानोले । यी ब्रजिलियन फरवार्डले एकै खेलमा सर्वाधिक ५ गोल गरेको मेसीको कीर्तिमान पनि बराबरी गरे । युक्रेनी क्लबलाई नकआउटमा पुर्‍याउने मुख्य हतियार बनेका उनले नौमध्ये आठ गोल बेलारुसको बीएटीई बोरिसोभविरुद्ध गरेका थिए । हुन त बोरिसोभको नाममा सबभन्दा धेरै गोल खाने कीर्तिमान नै बन्यो । प्रिमियर लिगमा दूरी कम भए पनि युरोपमा चेल्सी रवाफिलो नै छ । उसले सबभन्दा धेरै १७ गोल गर्‍यो । त्योभन्दा महत्त्वपूर्ण जोसे मोउरिन्होको जसरी पनि जित्ने रणननीतिमा चेल्सीको खेलमा आक्रमणको धार देखिएको छ, अरूलाई गोल गर्न नदिनेमै सीमित भएको छैन । फ्रान्सको लिग वान च्याम्पियन पीएसजीलाई अन्तिम खेलमा हराएर समूह विजेता भए पनि बार्सिलोनाको खेल अझै उक्सिइसकेको छैन । घरेलु लिगमा खराब लयमा रहेका बोरुसिया डर्टमुन्ड र आर्सनलले युरोप यात्रालाई फलदायी बनाए ।

जर्मनी विश्वकप फुटबलको च्याम्पियन हो र उसका क्लबले पनि यसपल्ट उस्तै प्रभाव देखाएका छन् । बुन्डेस लिगाका चारै क्लबले च्याम्पियन्स लिगको नकआउट यात्रा तय गरे । एकै देशबाट यो संख्या सबभन्दा धेरै हो । बायर्नसँगै डर्टमुन्ड, लेभरकुजन र साल्काले अन्तिम १६ मा स्थान बनाएका हुन् । स्पेनी ला लिगाका रियल, बार्सिलोना र गएको सिजन फाइनल खेलेको एट्लेटिको म्याडि्रडले समूह चरण पार गरे । यस्तोमा प्रिमियर लिगका चेल्सी, सिटी र आर्सनल परे । यी तीन लिग विश्वकै ठूला हुन् ।

च्याम्पियन्स लिग/युरोपियन कपका ५९ संस्करणमा १० देशका २२ क्लब च्याम्पियन भएका छन् । फाइनल खेल्नेमा अरू १७ क्लब मात्र छन् । समग्रमा २५ पल्ट च्याम्पियन भएका रियल, बायर्न, बार्सिलोना, पोर्टो, युभेन्ट्स, डर्टमुन्ड र चेल्सी यसपल्ट उपाधि थप्ने अभियानमा छन् । सर्वाधिक १४ पल्ट स्पेनी क्लबले जितेको इतिहास छ । इङ्लिस र इटालियन १२-१२ पल्ट । जर्मनले सातपल्ट । यसपल्ट कुन देशको क्लब हावी हुने हुन्, सोमबार हुने अन्तिम १६ को 'ड्र' ले पनि संकेत दिनसक्छ । तर, धनी लिग खेल्ने ठूला क्लबकै सम्भावना बढी छ ।

प्रकाशित मिति: २०७१ मंसिर २७ ०१:३१

Read more ...

एन्फा अनियमितता प्रकरण : दुई दशकदेखि हिसाब भद्रगोल

काठमाडौ, पुस १४ - अनियमितता र भ्रष्टाचारका कारण छानबिनमा परेको अखिल नेपाल फुटबल संघ (एन्फा) मा वर्षौंदेखि लेखाका नियम मापदण्डविपरीत आर्थिक गतिविधि हुँदै आएको पाइएको छ । केही पदाधिकारीहरूको कार्यशैलीले एन्फा आर्थिक निर्णय, खाता सञ्चालन, भुक्तानीलगायत नियम पालनामा चुक्दै आएको हो ।
राष्ट्रिय खेलकुद परिषद् तथा अख्तियार स्रोतबाट कान्तिपुरलाई प्राप्त विवरणअनुसार कम्तीमा दुई दशकदेखि एन्फाका आर्थिक क्रियाकलाप अपारदर्शी र शंकास्पद छन् । 'एन्फामा गणेश थापा अध्यक्ष भएदेखि उनकै आदेश र निर्देशनमा मात्र आर्थिक क्रियाकलापहरू भए, पारदर्शिता र नियन्त्रणको अभ्यास गरिएन,' परिषद् स्रोतले कान्तिपुरसँग भन्यो, 'एन्फाको लेखा शाखाका कर्मचारीहरूले अध्यक्षकै निर्देशन एकोहोरो पालना गरिरहे, नियमनकारी निकाय परिषद्ले पनि आँखा चिम्लिरह्यो । न मन्त्रालयले अनुशासन कायम गराउन अलिकता ध्यान दिएको छ ।'

Read more ...

फुटबल भर्सेज भ्रष्टाचार

 पुस ११ - स्वीस सेप ब्लाटर र कतारका मोहम्मद बीन हमाम कुनैबेला यति नजिक थिए कि यी दुई एउटै कार्यक्रममा भएको बखत एउटै टेबलको वरिपरि हुन्थे । यी दुई एक-अर्काको जुठो खानेसम्मका घनिष्ठ साथी थिए । अन्तर्राष्ट्रिय फुटबल महासंघ (फिफा) को सन्् २०११ को निर्वाचन यस्तो मोड बन्यो जसले यी दुईको सम्बन्धमा सँधैका निम्ति पूर्णविराम लगाइदियो । त्यसयता यी दुईवीच भेटघाट त के बोलचाल पनि छैन । एकले अर्कोको नामै लिन चाहदैनन् ।

फिफा अध्यक्ष ब्लाटर र एसियाली फुटबल महासंघ -एएफसी) का पूर्वअध्यक्ष हमामबीच तीक्तता सुरु भएसँगै २०११ यता फुटबल साह्रै बदनाम भएको छ । मैदानी खेलभन्दा मैदानबाहिर बन्द कोठामा हुने सम्झौता र टेबलमुनिको लेनदेनले फुटबललाई बद्नाम बनाएको हो । साढे तीन बर्षअघिको फिफा निर्वाचनमा खास के भएको थियो त ?

Read more ...

एन्फा अनियमितता प्रकरण: एन्फाका योजनाहरू शंकास्पद

राजु घिसिङ र कृष्ण ज्ञवाली
पुस ११ - अखिल नेपाल फुटबल संघ (एन्फा) ले सञ्चालन गरेको गोल प्रोजेक्टका अरू योजनासमेत शंकास्पद भेटिएका छन् । अन्तर्राष्ट्रिय फुटबल महासंघ -फिफा) को सहयोगमा सञ्चालित गोल प्रोजेक्टको दोस्रो, तेस्रो र चौथो कार्यक्रमको योजना स्वीकृतिदेखि भुक्तानीसम्म नियम मिचेको खुलासा भएको हो ।
सन् २०१० को अक्टोबरमा सुरु गोल प्रोजेक्ट-३ मा तीन स्थानको फुटबल एकेडेमीको सशक्तीकरणका लागि फिफाले ४ लाख डलर एन्फालाई दिएको थियो । ललितपुर, धरान र बुटवलका एकेडेमीहरूको सशक्तीकरणका लागि थप १ लाखसहित ५ लाख डलर सहयोग आएको एन्फा स्रोतले बतायो । १२, १४ र १६ वर्षमुनिका तीन समूहका लागि २०/२० जनाको दरले तीन ठाउँमा कुल १ सय ८० फुटबल प्रशिक्षार्थीलाई आवासीय प्रशिक्षण दिन एकेडेमी सञ्चालन गरिएको फिफाको वेबसाइटमा स्पष्ट उल्लेख छ ।

तर, एन्फाको लेखासम्बद्ध स्रोतका अनुसार गोल-३ सञ्चालनका बेला धरान, काठमाडौं र बुटवलमा गरी ६५ जना विद्यार्थीले मात्रै प्रशिक्षण पाएका थिए । धरान र बुटवलमा यू-१२ का २०-२० जना मात्र थिए । अरू दुई उमेर समूहलाई एकेडेमीमा राखिएकै थिएन । रूपन्देही जिल्ला फुटबल संघका तत्कालीन अध्यक्ष हरि श्रेष्ठ भन्छन्, 'एन्फाले पठाएको पैसाले २० जनाको खर्च पनि पुग्दैनथ्यो । कसैसँग चामल, कसैसँग तेल त कसैसँग पैसा मागेर दुःखले एकेडेमी चलायौं । स्थानीय स्रोतबाट बर्सेनि चार लाख रुपैयाँ जुटाउनुपथ्र्यो ।' हाल यू-१७ का कप्तान विमल घर्तीमगर बुटवलकै उत्पादन हुन् ।

Read more ...

स्वर्ण र सन्तुष्टि

साफ गेम्सको पौडीमा नेपालले एकमात्र स्वर्णपदक १५ वर्षअघि जितेको थियो। त्यो टिमकी सदस्य नयना शाक्य राष्ट्रिय बास्केटबल खेलाडी पनि हुन्। उनले २२ वर्षे खेल जीवनबाट गएको साता सन्न्यास लिएकी छन्। तर, उनी खेलमै जीवन देख्छिन्। पौडीमै रहिरहने वाचा गर्छिन्।
रेश्मा शाक्य २०४७-४८ तिर नेपाली पौडीकी अब्बल खेलाडी थिइन्। उनलाई पछ्याउँदै बहिनी नयना राष्ट्रिय खेलकुद परिषद्को त्रिपुरेश्वरस्थित पौडी पोखरी पुग्थिन्। नयना दिदी पौडिएकी हेर्थिन् मात्रै। पछि उनलाई रेश्मा र मामा महेन्द्ररत्न शाक्यले जबरजस्ती पोखरीमा हाल्न थाले। 'पानी भनेपछि धेरै डर लाग्थ्यो,' २२ वर्षअघिका पलहरू सम्भ“mदै नयना भन्छिन्, 'म रुन्थें, चिच्याउँदै रुन्थें। स्विमिङ पुल नै थर्किने गरेर बचाउ-बचाउ भन्दै कराउँथें। जसले सिकाउन लागेको हो उनैलाई समातेर पानीमा डुबाउँथें।'

पौडी खेल्न नपरोस् भनेर उनी कहिले पेट त कहिले टाउको दुखेको बहाना गर्थिन्। यो क्रम चार सातासम्मै चल्यो। तर, उनी ख्वाउने र घुमाउने भनेपछि मक्ख पर्थिन्। आलु चप ख्वाउने भन्दै फकाएर मामाले पौडी खेलाउन थालेपछि बल्ल उनी स्विमिङ पुलमा रमाउन थालिन्। 'त्यसपछि रुन छाडें,' उनले भनिन्, 'घुम्ने र खानेसँगै पौडी चाँडै सिकें।'

यसबीच उनी नेपाली पौडीकी सर्वाधिक सफल खेलाडी भइन्। जितेका राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय पदकको आधारमा उनको दाँजोमा पुग्ने अर्को नेपाली स्विमिर निस्किएको छैन। स्टार त आइरहेका छन्। तर, २-४ वर्षपछि पलायन हुने क्रम निरन्तर छ। उनी यस्ती खेलाडी हुन्, जसले २२ वर्ष खेलेरै बिताइन्। यस्तो खेल जीवन नेपाली समाजमा दुर्लभै हो।

उनले स्विमिङ पुलमा डुबुल्की मार्न छाडेको चार वर्ष भइसकेको छ। यो अवधिमा उनी बास्केटबल खेलाडी बनिन्। नेपाली राष्ट्रिय महिला टिमको नेतृत्व नै गरिन्। त्रिपुरेश्वरमा कभर्ड हल र स्विमिङ पुल नजिकै छन्। बास्केटबल प्रशिक्षण गर्न कभर्ड हल पुगेको बेला स्विमिङ पुलमा पनि बारम्बार जाने गर्छिन्। स्विमिङ पुलका लाइफ गार्डहरू उनलाई नयना शाक्य भनेर बोलाउँदैनन्, भन्छन् 'रुन्ची आइन्'। 'उहाँहरू यी रुन्ची केटी यस्तो खेलाडी हुन्छ भन्ने सोचेकै थिइनँ भन्नुहुन्छ,' नयना भन्छिन्, 'मैले पनि कहाँ सोचेकी थिएँ र !'

कानमा समस्या भएपछि उनले २०४९ सालदेखिको स्विमिङ करिअर चार वर्षअघि टुंग्याइन्। दोस्रो इनिङ्सको रूपमा रहेको बास्केटबल करिअरलाई पनि उनले गएको साता पूर्णविराम लगाएको घोषणा गरेकी छन्। उनी अब पूर्ण रूपमा प्रशिक्षकको करिअरमा लागेकी छन्। पौडीमा परिषद्का एक्ली महिला प्रशिक्षक उनी नै हन्।

'पौडीमा खेलाडी घट्दै गएका छन्। जति धेरै खेलाडी प्रतिस्पर्धा त्यति स्तरीय हुन्छ। त्यसैले नयाँ खेलाडी उत्पादनका लागि काम गर्नेछु,' उनले भनिन्, 'त्यसैले बास्केटबलबाट सन्न्यास लिएकी हुँ।' उनलाई खेल्न छाड्ने मन भने पटक्कै थिएन। 'अहिले पनि फिट छु। टिन एजर्ससँग मजाले भिडेर खेल्न सक्छु। तर, अब नयाँ खेलाडी उत्पादनमा ध्यान दिनेछु,' उनले भनिन्।

Read more ...